Prawo spółek
Dobra koniunktura gospodarcza, otwarte granice i ułatwienia w pozyskiwaniu kapitału sprawiają, że coraz więcej osób decyduje się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Chociaż w większości przypadków Polacy stawiają na działalność jednoosobową, to stale na popularności zyskują także różnego rodzaju spółki – zarówno kapitałowe, jak i osobowe.
Aktualnie w Polsce działa niemal pół miliona spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, ponad 40 tysięcy spółek komandytowych i około 10 tysięcy spółek akcyjnych. Każdego miesiąca do Krajowego Rejestru Sądowego wpisywanych jest średnio 4 tysiące nowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które stanowią najpopularniejszą formę prowadzenia działalności gospodarczej w formie kapitałowej.
Z tej strony dowiesz się o:
Jakie przepisy regulują funkcjonowanie spółek w Polsce?
Najważniejszym aktem prawnym, który reguluje funkcjonowanie spółek w polskiej gospodarce jest Kodeks Spółek Handlowych. Ustawa, nazywana także popularnie KSH została uchwalona pod koniec roku 2000 i od tego czasu była wielokrotnie nowelizowana. Z KSH dowiemy się w szczególności o podziale spółek na spółki osobowe i kapitałowe.
Dla funkcjonowania spółek mają znaczenie także inne przepisy, w tym między innymi Kodeks Cywilny. Kodeks Cywilny reguluje zasady funkcjonowania spółek cywilnych, a także czynności handlowe spółek regulowanych w ramach Kodeksu Spółek Handlowych. Odrębnym zagadnieniem są także przepisy podatkowe, w tym przede wszystkim ustawy o podatku dochodowym oraz o podatku od towarów i usług, zwanym potocznie podatkiem VAT.
Jakie są rodzaje spółek prawa handlowego?
W powszechnej opinii spółka, to podmiot, który powstaje z inicjatywy dwóch lub więcej osób (ewentualnie innych bytów gospodarczych, np. osób prawnych) w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Rozwiązanie to jest często stosowane, gdy popularna działalność jednoosobowa nie pozwala w pełni wykorzystać potencjału planowanego biznesu. W praktyce zresztą do utworzenia spółki wystarczająca jest wola jednej osoby. Przykładem jest jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Polskie prawo wyróżnia co do zasady dwa typy spółek – osobowe i kapitałowe. Istota funkcjonowania spółek osobowych opiera się na wzajemnych relacjach między wspólnikami i ich bezpośrednim zaangażowaniu w prowadzony biznes. W przypadku spółek kapitałowych kluczowe znaczenie ma ich kapitał, czyli majątek, a wspólnicy (udziałowcy, akcjonariusze) nierzadko wcale nie świadczą pracy na rzecz spółki.
Spółki osobowe to:
- spółki jawne
- spółki partnerskie
- spółki komandytowe
- spółki komandytowo-akcyjne
Spółki kapitałowe to:
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- spółki akcyjne
- proste spółki akcyjne
Czym jest spółka jawna?
Spółka jawna może być zawiązana, zarówno przez osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Zawiązanie spółki jawnej wymaga zawarcia umowy na piśmie pod rygorem nieważności. Zawarcie umowy spółki jawnej możliwe jest również przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Elementami obligatoryjnymi umowy spółki jawnej są: firma i siedziba spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki oraz czas trwania, jeżeli jest oznaczony. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, ale posiada zdolność prawną W związku z tym może posiadać własny majątek, pozywać i być pozywana. Sprawy spółki jawnej mogą prowadzić wyłącznie jej wspólnicy, a z tego tytułu nie przysługuje żadne wynagrodzenie.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej nie jest w żaden sposób ograniczona, a wszyscy jej wspólnicy ponoszą ją solidarnie, zarówno z majątku własnego, jak i majątku spółki. W takim przypadku obowiązuje jednak zasada subsydiarnej odpowiedzialności wspólników, co oznacza, że w pierwszej kolejności wierzyciel prowadzi egzekucję z majątku spółki, a dopiero w drugiej kolejności z majątków indywidualnych wspólników.
Czym jest spółka partnerska?
Spółka partnerska to forma prawna zarezerwowana dla przedstawicieli tzw. wolnych zawodów. Zalicza się do nich m.in. adwokatów, radców prawnych, architektów, księgowych, lekarzy, notariuszy czy tłumaczy przysięgłych. Spółka partnerska jako jedyna spółka osobowa może ustanowić własny zarząd W nazwie spółki partnerskiej obligatoryjnie musi znaleźć się nazwisko przynajmniej jednego wspólnika (partnera), jak również określenie wolnego zawodu wykonywanego w ramach spółki.
Spółki partnerskie powstają w celu wspólnego prowadzenia wolnego zawodu i pozwalają ograniczyć odpowiedzialność za zobowiązania spółki wynikające z działalności innych partnerów. Przy wspólnych projektach oznacza to więc, że odpowiedzialność za szkodę ponosi ten partner, który przyczynił się do jej powstania. Z kolei zobowiązania zaciągnięte przez spółkę w toku jej zwykłego funkcjonowania (np. zaciągnięcie kredytu) podlegają odpowiedzialności solidarnej wszystkich partnerów.
Partnerami spółki partnerskiej mogą być wyłącznie osoby fizyczne, co wyklucza możliwość zawiązania spółki partnerskiej przez inne spółki prawa handlowe czy jakiekolwiek inne osoby prawne.
Czym jest spółka komandytowa?
Spółka komandytowa jest zawiązywana przez przynajmniej dwóch wspólników, z czego odpowiedzialność za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony ciąży na przynajmniej jednym z nich (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego ze wspólników jest ograniczona sumą komandytową (komandytariusz).
Spółki komandytowe od 2021 roku objęte zostały obowiązkiem podatkowym CIT, z którego wcześniej były zwolnione. Mogą być one zawiązywane, zarówno przez osoby fizyczne, jak również osoby prawne, a w każdym przypadku do jej utworzenia wymagana jest umowa zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa spółki komandytowej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Bardzo często spotykane jest połączenie spółki komandytowej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której funkcję komplementariusza pełni spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Czym jest spółka komandytowo-akcyjna?
Spółka komandytowo-akcyjna jest zawiązywana przez co najmniej dwóch wspólników. Podobnie jak w przypadku spółki komandytowej, jednym z nim jest komplementariusz, który ponosi nieograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. Drugim wspólnikiem jest akcjonariusz, którego ryzyko ograniczone jest do wysokości wniesionego wkładu.
Popularnym rozwiązaniem jest tworzenie spółek komandytowo-akcyjnych przez duże rodzinne firmy, które poszukują dodatkowego kapitału na rozwój prowadzonej działalności. Wspólnikami spółki komandytowo-akcyjnej mogą być, zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, ale także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, której taką zdolność przyznała ustawa.
Czym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością?
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to zdecydowanie najpopularniejsza forma prowadzenia działalności w formie spółki kapitałowej. Jedną z przyczyn jej popularności jest niski kapitał zakładowy, który nie może być mniejszy niż 5 tysięcy złotych. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem, a z odpowiedzialności co do zasady są zwolnieni jej wspólnicy (udziałowcy).
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być tworzone, zarówno przez osoby fizyczne, jak i inne spółki. Spółki z o.o. muszą posiadać zarząd, a opcjonalnie mogą tworzyć także rady nadzorcze. W niektórych przypadkach utworzenie rady nadzorczej jest obligatoryjne. Taka forma działalności gospodarczej sprzyja pozyskiwaniu finansowania (np. z banków), ale możliwości te mogą być ograniczone, gdy spółka jest tworzona przez jedną osobę fizyczną.
Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa spółki może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym.
Czym jest spółka akcyjna?
Istotą funkcjonowania spółki akcyjnej jest możliwość swobodnego przepływu akcji, których właścicielami są akcjonariusze spółki. Jest to potwierdzenie prawa własności lub współwłasności spółki akcyjnej. Minimalna wartość kapitału założycielskiego spółki akcyjnej to 100 tysięcy złotych, a wartość nominalna jednej akcji nie może być niższa niż 1 grosz.
Spółki akcyjne obligatoryjnie muszą posiadać organ nadzorczy, co oznacza, że oprócz zarządu utworzona musi być w jej przypadku także rada nadzorcza. Spółki akcyjne mogą być notowane na giełdach papierów wartościowych, co ułatwia przepływ akcji pomiędzy podmiotami zainteresowanymi ich zakupem.
Czym jest prosta spółka akcyjna?
Od 1 lipca 2021 r. w polskim systemie prawnym pojawiła się nowa kategoria spółki kapitałowej – prosta spółka akcyjna (PSA). PSA stanowi mieszankę cech spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. Nie posiada kapitału zakładowego, zamiast niego tworzony jest kapitał akcyjny, którego minimalna wysokość wynosi 1 zł. Akcje PSA mogą zostać uprzywilejowane w sposób nieznany innym spółkom kapitałowym. Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług. Akcje spółki nie mają wartości nominalnej, zamiast niej w umowie spółki podaje się ich cenę emisyjną. W prostej spółce akcyjnej zamiast zarządu i rady nadzorczej może zostać ustanowiona rada dyrektorów (system monistyczny), która skupia kompetencje, zarówno zarządcze, jak i nadzorcze w spółce. Na uwagę zasługuje fakt, iż cały majątek spółki może zostać przejęty przez oznaczonego akcjonariusza (akcjonariusza przejmującego), z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy. Czynność tą można przeprowadzić zamiast postępowania likwidacyjnego.
Podstawowym przeznaczeniem prostej spółki akcyjnej jest wsparcie nowych przedsięwzięć elastyczną formą działalności, która będzie jednocześnie chronić prywatne majątki założycieli. PSA jest atrakcyjną alternatywą dla klasycznych spółek kapitałowych. Daje między innymi możliwość przeprowadzenia walnych zgromadzeń za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Umowa prostej spółki akcyjnej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa prostej spółki akcyjnej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym.
Jakie czynności dla spółek wykonuje nasza Kancelaria?
Nasza Kancelaria świadczy kompleksowe usługi dla spółek prawa handlowego – na każdym etapie ich funkcjonowania. Zapraszamy do kontaktu m.in. w poniższych przypadkach:
- tworzenie nowych spółek prawa handlowego
- sporządzanie umów
- przekształcanie spółek komandytowych (z o.o. komandytowych) w spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- procesy likwidacyjne spółek
- potrzeba przeprowadzenia procesu upadłości spółki
- bieżąca obsługa prawna istniejących spółek (wnioski do KRS, zmiany umowy spółki, sporządzanie uchwał oraz protokołów z Walnych Zgromadzeń Wspólników)
- bieżące doradztwo w sprawach związanych z funkcjonowaniem spółek
W ramach procesu tworzenia nowych spółek, nasza Kancelaria oferuje kompleksowe usługi, które obejmują przygotowanie niezbędnych dokumentów oraz ich zgłoszenie do odpowiednich organów. Naszym Klientom oferujemy niezbędne wsparcie merytoryczne, a także odpowiednie zabezpieczenie interesów wspólników zawiązujących spółkę.
Zdajemy sobie sprawę, że wybór odpowiedniej formy prowadzenia działalności gospodarczej ma istotne znaczenie i powinien w największym możliwym stopniu odpowiadać celom zawiązania spółki. Dlatego doradzamy także w kwestii wyboru najkorzystniejszej formy, mając na uwadze, zarówno względy organizacyjne, jak i podatkowe.
Prowadzimy także procesy likwidacyjne i upadłościowe, które wiążą się z koniecznością spełnienia wielu wymogów formalnych i zazwyczaj wieloma miesiącami czy nawet latami oczekiwania na zamknięcie całego procesu. Reprezentujemy Klientów przed sądami także w postępowaniach restrukturyzacyjnych i naprawczych. Współpracujemy także z firmami na etapie ich przekształceń własnościowych i organizacyjnych.
W ramach bieżącej obsługi prawnej oferujemy m.in. przygotowanie umów oraz obsługę zgromadzeń wspólników i walnych zgromadzeń akcjonariuszy. W takich przypadkach zakres i charakter naszej współpracy są zawsze ustalane indywidualnie.