Prawo zobowiązań
Kwestię zobowiązań reguluje Księga Trzecia Kodeksu Cywilnego, a świadczenie tego typu może polegać, zarówno na działaniu, jak i zaniechaniu. Co do zasady zobowiązania wynikają z zawartych umów, a w ich kształtowaniu dopuszczana jest daleko idąca swoboda. Ograniczeniem w tym zakresie są z definicji zasady współżycia społecznego, zgodność treści umowy z naturą stosunku, której ona dotyczy, a także zgodność z ustawą.
Przekładając język prawny na jego praktyczne działanie, prawo zobowiązań nakłada na strony zawartych umów obowiązek ich odpowiedniego wykonania. W przypadku, gdy jedna strona nie wywiązuje się z podjętych zobowiązań, druga strona ma prawo domagać się ich wykonania. W niektórych przypadkach możliwe jest jednak np. odstąpienie od umowy, którego konsekwencją jest uznanie umowy za niezawartą.
Z tej strony dowiesz się o:
Czym jest zobowiązanie?
Zobowiązanie zgodnie ze swoją definicją jest działaniem lub zaniechaniem, którego realizacji może domagać się druga strona umowy. To właśnie z zapisów umowy wynika charakter wzajemnych zobowiązań – z jednej strony może to być np. wykonanie określonej pracy, a z drugiej strony uregulowanie określonego wynagrodzenia. Odpowiednie skonstruowanie umowy, pozwala w należyty sposób zabezpieczyć interesy obydwu stron.
Należy mieć na uwadze, że nie każde zobowiązanie musi wynikać wprost z zawartej umowy i często jest to źródło nieporozumień pomiędzy stronami. Niektóre zobowiązania wynikają bowiem wprost z przepisów ustawy i stanowią podstawę do ich realizacji, niezależnie od treści zawartej umowy. W polskim prawie zobowiązań należy rozróżnić zobowiązania rezultatu i zobowiązania starannego działania. Dopiero właściwa kwalifikacja umowy, a nawet poszczególnych jej postanowień pozwala w trafny sposób określić charakter zobowiązań, których realizacji można wymagać od drugiej strony.
Czym jest zobowiązanie rezultatu i zobowiązanie starannego działania?
W większości przypadków odpowiedzialność drugiej strony wynika z niezachowania należytej staranności. Oznacza to, że w przypadku wykonania umowy niezgodnie z oczekiwaniami zamawiającego (zleceniodawcy), odpowiedzialność wykonawcy (zleceniobiorcy) będzie ściśle związana z jego faktycznymi działaniami. W praktyce oznacza to, że wykonawca nie będzie ponosić odpowiedzialności za zdarzenia, na które nie miał wpływu.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku zobowiązania rezultatu. W takich sytuacjach wykonanie umowy następuje w momencie dostarczenia, przeniesienia lub zwrócenia przedmiotu umowy. Przykładowo w przypadku umowy pożyczki, jej wykonanie następuje w momencie przekazania środków z jednej strony i ich zwrócenia z określonymi odsetkami z drugiej strony. Utrata możliwości zwrócenia pożyczki nawet z przyczyn niezależnych, nie może więc, co do zasady, stanowić uzasadnienia dla niewywiązania się z zawartej umowy.
Czym jest odstąpienie od umowy?
Odstąpienie od umowy jest to uprawnienie, które może dotyczyć, zarówno jednej, jak i obydwu stron zawieranej umowy. Wyróżnia się umowne prawo odstąpienia od umowy, jak również odstąpienie od umowy realizowane w oparciu o przepisy ustawy Kodeks cywilny. Skorzystanie z prawa do odstąpienia od umowy wymaga, aby warunki odstąpienia zostały opisane w kontrakcie. To jeden z powodów, dla których przygotowanie treści umowy warto powierzyć doświadczonej kancelarii prawnej, która odpowiednio zabezpieczy interesy klienta.
Prawo do odstąpienia od umowy może być ograniczone w czasie, a także może być obwarowane spełnieniem dodatkowych świadczeń, np. koniecznością zapłacenia odstępnego. W praktyce odstąpienie to zabezpieczenie interesów strony umowy, dzięki któremu możliwe jest zakończenie umowy w przypadku, gdy druga strona opóźnia się z jej wykonaniem tak dalece, że nie jest możliwe jej właściwe i terminowe zakończenie lub też w przypadku, gdy zaistniały inne okoliczności uzasadniające konieczność odstąpienia od umowy.
Możliwe jest również odstąpienie od umowy z przyczyny określonych przepisami prawa. Możliwość taka na przykład została przyznana wykonawcy robót budowlanych w sytuacji, gdy inwestor nie przedłoży we właściwym terminie gwarancji zapłaty należnego wynagrodzenia. Zaniechanie po stronie inwestora do doręczenia wykonawcy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo akredytywy względnie poręczenia bankowego daje podstawę do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Możliwość odstąpienia od umowy przyznana została również wykonawcy w sytuacji, gdy inwestor po wezwaniu i wyznaczeniu odpowiedniego terminu nie współdziała w należyty sposób w celu wykonania zawartej umowy.
W sytuacji, gdy złożone oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne, konsekwencją jest uznanie umowy za nie zawartą.
Jak można egzekwować zobowiązania?
Dla naszych Klientów świadczymy usługi w zakresie egzekwowania zobowiązań, wynikających z zawartych przez nich umów. Analizując zapisy umów, a także stan faktyczny, podejmujemy odpowiednie działania, mające na celu wywiązanie się drugiej strony umowy z podjętych zobowiązań. W praktyce takie zabiegi mogą przyjmować różne formy, a ich odpowiednie zastosowanie w istotny sposób wpływa na skuteczność działań oraz oczekiwania Klientów w zakresie wykonania zobowiązań przez kontrahentów, z którymi współpracują.
W większości przypadków staramy się podejmować czynności o charakterze polubownym. Przygotowujemy odpowiednie pisma i wezwania do dłużników, których celem jest realizacja zobowiązań. Nierzadko konieczne okazuje się jednak wystąpienie na drogę sądową – w takich przypadkach sporządzamy odpowiednie dokumenty (wezwania, oświadczenia o odstąpieniu), a także reprezentujemy Klientów na wszystkich etapach postępowania sądowego.