Gwarancja zapłaty
Jednym z głównych ryzyk z którym mierzą się wykonawcy robót budowlanych jest niewypłacalność inwestora. Przed rokiem 2010 wiele firm stanęło na krawędzi bankructwa lub wręcz zakończyło swoją działalność z uwagi na nieuregulowane faktury. Taki stan rzeczy prowadził do tzw. efektu domina i następujących po sobie upadłości współpracujących ze sobą podmiotów.
Z początkiem 2010 roku w życie weszła nowelizacja Kodeksu Cywilnego, która wprowadziła do obrotu prawnego instytucję gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Głównym celem nowego rozwiązania było odpowiednie zabezpieczenie interesów wykonawców, którzy zyskali nowy sposób ochrony swoich należności.
Z tej strony dowiesz się o:
Czym jest gwarancja zapłaty?
Ustawowa definicja gwarancji zapłaty za roboty budowlane znajduje się w Kodeksie Cywilnym. Jest to zabezpieczenie należności powstałych w wyniku realizacji umowy o roboty budowlane pomiędzy inwestorem a wykonawcą. W praktyce oznacza to potwierdzenie, że zlecający prace inwestor będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań finansowych na warunkach określonych w umowie.
Warto mieć na uwadze, że nie brak posiadania gwarancji zapłaty powoduje, że, ewentualne dochodzenie roszczeń przebiega w standardowy sposób, czyli zazwyczaj na drodze postępowania sądowego. W części przypadków taki tryb z uwagi na swoją przewlekłość był dużym zagrożeniem dla zachowania płynności finansowej, szczególnie dla mniejszych podmiotów.
Jakie są rodzaje gwarancji zapłaty?
Nadanie gwarancji zapłaty kodeksowego wymiaru spowodowało, że instrumentem takim nie może być weksel ani zastaw. W praktyce gwarancji zapłaty udziela więc podmiot niezwiązany ze stronami umowy. Najczęściej jest to bank lub towarzystwo ubezpieczeniowe. Taka regulacja znacząco zwiększa wiarygodność gwarancji w oczach wykonawców, a ryzyko związane z brakiem możliwości jej zrealizowania zostało istotnie zmniejszone.
Gwarancja zapłaty za roboty budowlane może być ustanowiona w formie:
– gwarancji bankowej, czyli zobowiązania banku do uregulowania wskazanej kwoty w przypadku, gdy nie uczyni tego inwestor;
– gwarancji ubezpieczeniowej, która ma charakter zbliżony do gwarancji bankowej, z tą różnicą, że gwarantem jest w tym przypadku zakład ubezpieczeń;
– akredytywy bankowej, w ramach której bank dokonuje płatności na rzecz wykonawcy po przedstawieniu określonych dokumentów, potwierdzających realizację prac;
– poręczenia banku, który ureguluje należności inwestora, w sytuacji, gdy windykacja zobowiązania bezpośrednio u kontrahenta nie przyniosła rezultatu.
Koszty związane z udzieleniem gwarancji ponoszą w równych częściach obydwie strony umowy – zarówno inwestor, jak i wykonawca.
Jaki jest termin na przedłożenie gwarancji zapłaty?
Wykonawca może żądać gwarancji zapłaty od inwestora w każdym czasie, a wysokość takiego zabezpieczenia może być ustanowiona do wysokości ewentualnych roszczeń majątkowych, które wynikają nie tylko z pierwotnej umowy, ale także z zaakceptowanych na piśmie kosztorysów robót dodatkowych i innych prac niezbędnych do wykonania umowy.
Wykonawca samodzielnie określa także termin, w jakim powinien otrzymać od inwestora gwarancję. Ustawodawca zastrzegł, że dla wywołania dalszych skutków prawnych termin ten nie może być jednak krótszy niż 45 dni.
Jakie są skutki nieprzedłożenia gwarancji zapłaty?
Jeżeli termin na przedłożenie gwarancji zapłaty zostanie przekroczony, to wykonawca może odstąpić od umowy. Co bardzo ważne, Kodeks Cywilny jest w tym zakresie bardzo precyzyjny i jednoznacznie stwierdza, że nieudzielenie gwarancji zapłaty stanowi przeszkodę w realizacji robót budowlanych i to z przyczyn leżących po stronie inwestora.
Odstąpienie od umowy, które nastąpiło z winy inwestora nie wyłącza uprawnień wykonawcy w zakresie uzyskania zapłaty. Wysokość takiego wynagrodzenia może jednak zostać pomniejszona przez inwestora o kwoty, które wykonawca zaoszczędził w związku z nieprowadzeniem prac zgodnie z pierwotnie ustalonym zakresem.
Kiedy można żądać gwarancji zapłaty?
Gwarancja zapłaty za roboty budowlane jest prawem bezwzględnie obowiązującym. Oznacza to, że żądanie jej udzielenia nie może być ograniczone zapisami umowy pomiędzy inwestorem, a wykonawcą. Zawarcie tego typu klauzuli w kontrakcie jest więc w praktyce nieskuteczne i nie wyłącza możliwości żądania udzielenia gwarancji przez wykonawcę na każdym etapie realizacji umowy.
W praktyce, także inwestor nie może odstąpić od umowy w związku z wystąpieniem wykonawcy o udzielenie gwarancji. Tego typu działanie zgodnie z zapisami Kodeksu Cywilnego jest bezskuteczne i nie wywołuje skutków prawnych. Jeżeli inwestor uchyla się od obowiązku udzielenia gwarancji zapłaty bądź w inny sposób utrudnia przeprowadzenie takiego procesu, to działanie takie powinno stanowić bardzo poważny sygnał ostrzegawczy dla wykonawcy.
Nasza Kancelaria zajmuje się wsparciem w procesie pozyskania gwarancji zapłaty. Nasi prawnicy analizują również sytuację faktyczną na kontrakcie i doradzają kiedy wystąpienie z żądaniem gwarancji zapłaty powinno nastąpić, a kiedy działanie takie może spowodować negatywne konsekwencje związane ze współpracą stron.